Dedesinden öğrendiği “beledi” dokumayı gelecek jenerasyonlara aktarıyor

Pinar

Global Mod
Global Mod
Katılım
25 Mar 2021
Mesajlar
2,024
Puanları
36
Osmanlı‘da padişah kaftanlarında da kullanılan 5 asırlık geçmişe sahip tescilli “Tire Beledi Dokuması”, son ustalardan Saim Bayrı’nın torunu Nurefşan Yaykal’ın kurduğu atölyede gelecek nesillere aktarılıyor.

Jakarlı olarak bilinen İngiliz dokuma tekniğinin atası olarak kabul edilen ve çift taraflı dokunması niçiniyle başka tekniklerden ayrışan beledi dokumasının ilçedeki tarihi 16. yüzyıla kadar dayanıyor.

1908 tarihindeki Aydın Vilayeti Salnamesine göre ilçede 60 el tezgahı bulunurken, süratle gelişen teknolojinin gelişmesi ve başka dokuma tiplerine bakılırsa daha güç öğrenilmesi niçiniyle hem usta hem tezgah sayısı süratle azaldı.

Tire’de belediye ve ticaret odasının teşebbüsleri kararı bu dokuma çeşidi, geçen yıl Türk Patent ve Marka Kurumunca (TÜRKPATENT) “Tire Beledi Dokuması” ismiyle tescillendi.

Beledi dokumaları 24 çerçeveye, 13 pedalla kumanda edilebilen tezgahlarda dokunuyor. Bu tezgahlarda ortaya çıkan dokuma, fazlaca sağlam olmasıyla dikkati çekiyor.

Kıyafetin yanında çanta, ayakkabı, döşeme ve perdelik olarak da kullanılan beledi kumaşların farklı kullanım alanlarıyla gelecek jenerasyonlara aktarılması hedefleniyor.

Son beledi ustalarından 88 yaşındaki Saim Bayrı’nın torunu Nurefşan Yaykal da 3 yıl evvel bu kültürü yaşatmaya çalışanlardan biri olmak ismine kolları sıvadı.

KOSGEB dayanağıyla atölye açan Yaykal, bir müzik aleti üzere kullandığı tezgahta bireye özel ceket, çanta, kravat, seccade üzere eserler tasarlıyor.

İsteyen bayanlara kurslar da veren Yaykal, dokumacılık akademisyenleriyle de çalışarak bu dokuma çeşidini dünya çapında yaygınlaştırmaya çaba ediyor.

“Yeni kuşağın istediği eserleri harmanlayarak üretiyoruz”

Nurefşan Yaykal, AA muhabirine, beledi dokumanın çift taraflı dokunması niçiniyle başkalarından farklı olduğunu belirtti.

Tezgahta 13 ayak bulunduğunu, bunun da hayli sayıda desen seçeneği sunduğunu aktaran Yaykal, dedesinin inatla koruduğu zanaatın beşinci nesil temsilcisi olduğunu, bu aile mirasını yaşatmaya kararlı olduğunu lisana getirdi.

Tire Belediyesinin açtığı kurslarda bayanlara bu sanatı öğrettiğini aktaran Yaykal, kendisinin ticari olarak beledi dokuma atölyesi açan birinci kişi olduğunu söylemiş oldu.

Nurefşan Yaykal, geçen yıl alınan coğrafik işaret dokümanı yardımıyla bu dokumanın Tire’nin markası haline geldiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Bu, pazarlama sürecinde bizim için epeyce kıymetli bir olay. Artık beledi dokuma dendiğinde insanların aklına yalnızca İzmir’in Tire ilçesi gelecek. Bu dokuma yalnızca burada yaşatılıp ayakta tutuluyor. Beledi dokumasının her alanda kullanılmasını amaçlıyoruz. Kıyafet, konut dokuması, perde, runner, mobilya döşemesi, çanta ve ayakkabılarda kullanılabiliyor. Ben kullandığım ipleri değiştirerek bütün alanlarda kullanılmasını istiyorum. Bununla ilgili çalışmalar yapıyorum. Bu süreçte dokumayla ilgili akademisyenler ziyaretlerde bulunuyorlar, onların verdiği fikirlerle yeni projeler yapıyoruz. bu türlü klasik bir dokumayı özgünlüğünü bozmadan yeni jenerasyon bizden ne bekliyorsa onunla bir arada harmanlayıp yeni eserler ortaya çıkarıyoruz.”

İnternetten dünyaya açıldı

Ürettikleri gereçleri, resmi kurumlar ve Tire Ticaret Odası’nın dayanağıyla toplumsal medyadan da tanıtarak sattığını anlatan Yaykal, şu biçimde devam etti:

“Ürünlerimiz fazlaca ilgi görüyor, zira el emeği ve zahmetli bir müddetçten geçiyor. Artık internette dünya genelinde bu stil mamüllerin ilgi gördüğü bir sitede eserleri sergileyip pazarlıyorum. Pamuklu dokumaları ceket, yelek, şal, kravat, yastık, kırlent üzere mamüllerin imalinde kullanıyorum. Kendir ipiyle yapılan dokumaları ise çanta, runner üzere konut dokuma eserleri yapıyorum. İsteğe nazaran ipekle ve yünle kışlık şallar yapıyorum. Buradaki atölyede KOSGEB dayanağıyla 5 tezgah aldık. Benim hedefim burada insanlara öğretmek, üretimi hızlandırmak ve dokumanın ayakta kalmasını sağlamak. İstiyorum ki tezgah sayısı 5 ile sonlu kalmasın, daha da artsın. Hem Türkiye’ye hem dünyaya beledi dokumasını duyuralım ve ayakta kalmaya devam etsin.”

Tire Ticaret Odası Lideri Mehmet Ender Delikanlı ise yöresel mamüllerin Tire ismine tescili için ağır çalışma gerçekleştirdiklerini belirtti.

Dokumanın beylikler sürecinden itibaren özel bir pozisyonu olduğunu lisana getiren Delikanlı, “Tire Belediyesi ile beledi dokumanın patentini aldık. Oda olarak amacımız tezgah sayısını artırarak ilçe iktisadına bu biçimde bir eserle büyük katkı sağlamak. Bu coğrafik işaretle kentimizin ekonomik ve toplumsal ömrüne katkı sunarken bununla birlikte ‘Tire Beledi Dokuması’nın hem ülkemizde tıpkı vakitte memleketler arası pazarlarda daha kaliteli, daha sağlam biçimde yerini alması için çalışıyoruz.”

AA / Halil Fidan – Son Dakika Haberleri
 
Üst