- Katılım
- 25 Mar 2021
- Mesajlar
- 2,016
- Puanları
- 36
İSTANBUL (İHA) – Tarih panelinde tarih dizisi değerlendirmesi
Doç. Dr. Elvin Yıldırım:
‘ Dizilerden değil de kitaplardan asıl tarihimizi öğrenmeliyiz’
KASTAMONU – Birinci Türk bayanı Mitingi aktiflikleri kapsamında düzenlenen panelde konuşan İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elvin Yıldırım, toplumsal medyada ve dizilerde Türk Tarihi’nin gerçek bir biçimde yansıtmadığını belirterek, Türk Tarihi’nin dizi yahut toplumsal medyadan değil de kitaplardan öğrenilmesi gerektiği söylemiş oldu.
Kastamonu’da 10 Aralık Birinci Türk Bayan Mitingi aktiflikleri kapsamında “Tarihte Türk hanımı” temalı panel düzenlendi. Kastamonu Valiliği, Kastamonu Belediyesi, Kastamonu Kültür ve Turizm Vilayet Müdürlüğü ile Kastamonu 10 Aralık Bayan Platformu Derneği işbirliğinde Halk Eğitim Merkezinde düzenlenen panelde konuşan İstanbul Aydın Üniversitesi Tarih Hekimi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elvin Yıldırım, toplumsal medyada ve dizilerde Türk Tarihi’nin gerçek bir biçimde yansıtmadığını belirterek, ötürüsıyla Türk Tarihi’nin dizi yahut toplumsal medya yerine kitaplardan öğrenilmesi gerektiğine dikkat çekti.
“Eski Türklerden Kadın” başlıklı konuşmasını yapan İstanbul Aydın Üniversitesi Tarih Hekimi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elvin Yıldırım ise, haberler e husus olan bayanların Türk hanımını yansıtmadığını söylemiş oldu.
Yıldırım, “Mondros Ateşkes Antlaşması’nın akabinde Kastamonu işgale uğramamasına karşın Mustafa Kemal Atatürk’ün tüm Türkiye’de Müdafaa-i Hukuk cemiyetlerinin kurulması ve işgallerin protesto edilmesi buyruğundan daha sonra Kastamonu’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin şubesinin kurulduğu biliyoruz. 10 Aralık 1919 yılında da Türk Tarihi’nde tahminen de birinci sefer bir bayan mitingini işgalleri protesto için gerçekleştirildiğine de tarih şahit oldu. bu biçimde bu protestolarda vazife almış tahminen de savaşa gitmiş, Ulusal Çaba’ya dayanak olmuş, şehit olmuş bütün analarımıza da burada hürmet ve rahmetle anıyoruz. Bu gelenek, 93 Harbi’nde başlayan bir gelenek, Türk hanımın yurt tutunduğumuz bu son toprakları düşmana teslim etmemek için canını ortaya koyacak biçimde gayret verdiğini biliyoruz. Son vakit içinderda toplumsal medyada, haberler de gördüğümüz üzücü haberin Türk hanımı yansıtmadığını aslında hepimiz biliyoruz. Bunlar olmasını asla kabul etmediğimiz haberler. Ancak biz tarihteki Türk bayanına baktığımız vakit onun faziletlerini, ne üzere özelliklerinin var olduğunu aslında Mustafa Kemal Atatürk’ün Gençliğe Hitabe’sinde ‘muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asil kanda mevcuttur’ kelamında bakılırsabiliyoruz. Tarihe baktığımız vakit bizde bir tarih şuurunun oluşması için atalarımızı ve analarımızı epey yeterli tanınmamız ve onların geçmişte yaptıkaları yanlışlar, doğrular ve kahramanlıkları bilmemiz gerekir. Aslında tarihi bir ders olarak değil de ömrün içerisinde geçmişten ders alarak bize geleceğe ışık tutmasından da ömrümüzün içerisine büsbütün katmamız gerektiğini düşünüyorum. Dizilerden değil de kitaplardan asıl tarihimizi öğrenecek fırsatı buluruz. Biz tarihimizi fazlaca yakın bir geçmişimize kadar Batılı oryantalistlerin yazdıkları yapıtlardan öğreniyorduk. Bu yapıtlarda biz Türk’ün barbar, hayvancılıkla uğraşan, başıboş gezen yığınlar, yağmacı bir topluluk olarak tarih ortasında anlatıldığını görüyoruz. Bunu söyleyen Batılılar Ortaçağ’ın ve Yeniçağ’ın başlarına kadar kendi bayanlarına, bilhassa 50 yaş üst bayanlara ‘cadı’ gözüyle bakıyorlardı. Üzerine basarak ezilmesi gereken bir haşere muamelesi yapıyorlardı. Bizi eleştiren, medeniyet dairesi içerisine sokmayan Batı toplumu kendi hanımına sadece bir doğurkanlık özelliği var olduğu için cadı yaftası yapıştırıyordu ve bayanların cadılığını ispat etmek için elini ve kolunu çiziyor, kanatıyor. Sanki kendi kendilerini güzelleştirebilecek mi diye deneyler yapıyordu, mahkemelerde yargılıyorlardı. Bunları tabiki de sinemalardan izlemiyoruz, tarihi kayıtları var. Ortaçağ Avrupa’sı bize bu biçimde bir portre çiziyor” dedi.
“Atatürk’ün Samsun’a çıkışıyla birlikte Kastamonu’da da takviye mitingleri düzenlenmiştir”
Yımaz, “Kastamonu Tarihi bir memleket, hem vilayet manasında birebir vakitte Katip Çelebi’nin Türkmen kuralı dediği bir vilayet bu vilayet. Ulusal Uğraş Devri’nde vilayeti öne çıkaran kimi konular oluyor. İşgale uğramaması, Anadolu’ya geçiş için İnebolu Sınırı’nın bir kapı görevini görmesi yani Anadolu’nun dışa açılan kapısının buradan olması. İstiklal Yolu diyoruz, İstiklal Yolu dememizin niçini de bu tarihi yolu bedelli kılan emniyetli oluşudur. Emniyetli oluşu iki biçimde izah edilebilir. Birincisi burada yaşayan Türk Milleti’nin devlete olan inanç ve bağlılığını kaybetmemiş olması ve isyanların olmaması ve önemli bir asayiş sorunu ile karşılaşmamış olması. Yolun tarihi güzergahının lojistik ve ikmale elverişli olması ile Ankara’ya yakın olması. Alışılmış durum bu biçimde olunca Kastamonu, Anadolu’ya geçenlerin birinci uğradığı yer oluyor. İnebolu’dan Kürecik ve Kalecik Sınırı üzerinden Ankara’ya geçilmesine İstiklal Yolu diyoruz. Biliyorsunuz ki Ankara’dan İzmir’e kadar ulaşan yol da Zafer Yolu oldu. İstiklal ve Zafer Yolu’nun tahminen bir bütün olarak kıymetlendirmek gerekebilir. İstanbul’dan Anadolu’ya geçenler buradan geçiyorlar. Lojistik, silah ve cephaneler resmi, gayriresmi yöntemlerle buradan geçiyor. Elçilik heyetleri buradan geçiyor. Her bir heyet buralardan geçerken hem konferanslar veriyor birebir vakitte vilayetlerin tenvir edilmesine katkıda bulunuyor tıpkı vakitte Ulusal Uğraş’ın Ulusal Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin teşkilatlanmasına yardımcı oluyor tıpkı vakitte dünyadan, İstanbul’dan da haberler veriyor. Alışılmış bütün bunların yapılabilmesi için kamuoyu oluşturulması gerekir. Bu kamuoyunu oluşturacak o günün medyası, basınımız 15 Haziran 1919 tarihinde Açıksöz Gazetemiz yayına başlıyor. Temsil heyetinin oluşmadığı, kongrelerin daha başlamadığı bir devirde bu gazetenin ortaya çıkması gazeteye başka bir paha katıyor. Kuralların güç olduğu bir devirde Hüsnü Açıksöz ve arkadaşları tarafını aşikâr ediyor ve Açıksöz Gazetesi’ni çıkartıyorlar. ötürüsıyla memleketin tenvir konusunda faaliyet yürütmek için Mustafa Kemal Paşa’nın da 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktıktan daha sonrasında Havza’ya geçince Anadolu’ya gönderdiği beyannamelerde yahut genelgelerde sesimizin duyurulmasını, mitinglerin tertip edilmesi ve İtilaf Devletlerinin temsilcilerine protesto telgrafları çekilmesi temennisi var. Bunu birinci başlatan vilayetlerden birisi Kastamonu. 13 tane miting yapılmış, 13 tane mitingin hepsi de bedelli. Kastamonu birinci mitingi 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgalinin çabucak sonraki günü Saman Pazarı dediğimiz, Nasrullah Camii’ne sırtımızı verdiğimiz vakit Kasaplar Çarşı’sının olduğu muhitte büyük bir miting yapılmış ve İzmir’in işgali telin edilmiş. Kastamonu işgale uğramamış ancak Maraş’ın işgalinden daha sonra bir daha Kastamonu’da miting yapılmış, Adana işgal edilmiş miting yapılmış; hatta İzmir’in işgalinden İzmir’in geri alınmasına kadar işgalin seneyi devriyelerinde mitingler yapılmış. Mitinglerin bir tanesi de var ki bizim bugün bir ortaya gelmemize vesile olan 10 Aralık Birinci Türk Bayan Mitingi. Bu mitingin özelliği nedir? Mitingi düzenleyenler, katılanlar ve konuşmacılar hanımlardır ve mitingin düzenlendiği yer hanımlara aittir. Onun için gerçekten duygulanmamak elde değil. Plansa bile bu biçimde bir mitingin yapılması güç. Muhatabı olan ve protesto ettikleri kimseler de İtilaf devletlerinin liderlerinin eşleri. ötürüsıyla bu miting, tarihe Birinci Türk Bayan Mitingi olarak geçen miting. Mitingin basında başka bir yeri var. Mitingin konuşma metinlerini biz bugün Açıksöz ve Kastamonu Gazetesi’nden öğreniyoruz. Mitingde konuşma yapan Zekiye Hanım’ın tam konuşma metnini, çekilen protesto telgraflarının tam metinlerinin hepsi o gün gazetede yayımlandığı için vilayetin Açıksöz tıpkı vakitte Kastamonu Gazetesi’nin neşriyatta olmasından faydalanıyoruz. Bir tarihçiyim, ötürüsıyla bunun bedelini fazlaca uygun bilenlerden birisiyim. Vilayetin yakın periyot tarihi için nazaranmediğimiz, bilemediğimiz ve bulamadığımız haber ve ayrıntıları en yeterli öğrendiğimiz yer bu gazetelerdir” diye konuştu.
“Meşrutiyet Devri’ndeki ıslahatlar Cumhuriyet yerini oluşturmuştur”
İzmir İktisat Üniversitesi Atatürk Prensipleri ve İnkılap Tarihi Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Elçin Yılmaz da, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk bayanı”nı anlattı. Yılmaz, “Osmanlı Devleti’nde toplum yapısı bildiğimiz biçimde teokratik yapıdadır. Yani dini kurallara nazaran düzenlenmiş bir devlet ve toplum yapısı var. Bu durum, hanımın da toplumdaki yerini berlirlemiş bir durum. Osmanlı Devleti’nde bayanlar erkeğin maddi bağımlılığı altında hayatını sürdürüyor. Örnek vermiş olursak, Başbakanlık Osmanlı arşivindeki birtakım dokümanlardan yola çıkarak edindiğim bilgilere nazaran İstanbul’da bir bayan kocası bile olsa ne sokakta ne de otomobilde gezebiliyor yahut bayan kocası ile bir görüşmede bir arada bulunamıyor. Tramvaylarda, vapurlarda erkekler ile bayanların kısmı bir perde ile ayrılıyor. Karınlar yanlarında kocaları bile olsa geç saatlerde dışarıda olmalarına müsaade verilmiyor. Tiyatrolarda roller ya erkekler ya da oynanabiliyor. Bir devir bayanların tiyatroya gitmesine müsaade verilse dahi bu muhakkak günlerle sonlandırılıyor. ötürüsıyla tüm bu yasaklar niçiniyle 20. yy’da hanımın dış görünüşü de bu asıllara göre belirlenmiş durumda. Bugün bile bu durumlar üzere emsal durumları yaşıyoruz. Örnek vermiş olursak Doğu’da hala kız çocuklarını okula göndermeyen aileler oluyor. Düşünün ki 1700’lü 1800’lü senelerda tabiki o dönemki zihniyet bu türlü. Her ne kadar öğretim mecburiliği konmuş olsa da kız öğrenciler okul ömründen uzak bir ömür sürdürüyorlar. Bilhassa Meşrutiyet Devri kız öğrencilerin tahsili açısından fazlaca değerli. örneğin bu vakitte kız öğretmen okulları açılıyor. Rüştiye dediğimiz ortaokula daha fazla kız öğrenci gitmeye başlıyor. Zira bir bakıyorlar ortaokuldan daha sonra yükseköğretim görme fırsatları var. Albulhamid Devri’nde kurulan bilhassa ‘Kız Öğretmen Okulları’ Mustafa Kemal Atatürk’e çabucak sonrasında gerçekleştireceği ıslahatlarda öğretmen kuşağının yetiştirilmesini sağlıyor. Tarihte daima bir niye sonuç bağı var. Tanzimat Devri’ni eleştirebiliriz, her ne kadar Tanzimat Devri’ni eleştirsek de tahminen Tanzimat Periyodu gerçekleşmeseydi ıslahatları konuşamayacaktık. Meşrutiyet’i kendi içerisinde eleştirebiliriz ancak Meşrutiyet Devri’nde ki ıslahatlar Cumhuriyet yerini oluşturmuştur. Daima bu türlü bakmakta yarar vardır. Bilhassa Meşrutiyet Devri’nde 44’e yakın bayan mecmuası çıkartılmaya başlamış. Bayanlar kendi sıkıntılarını ve haklarını burada tartışmaya başlayacaklar. Bu manada da Meşrutiyet Periyodu nitekim de epey değerli. 1. Dünya Savaşı’nda erkekler cepheye gittiği için bayanlar savaşlarda faaliyet gösterdikleri için onlardan boşalan yerlere mecburen bayanlar hayata atılmak zorunda kalıyor. Hatta İtfaiye Örgütü üzere bir örgüt kurarak bayanlar sokakları temizlemekle bakılırsavlendiriliyorlar. 1917 yılında fazlaca kıymetli bir aile kararnamesi ile evlilik yasal bir çerçeveye bağlandı, bayan isteğine bağlı olarak tek eşlilik, boşanma hakkı bayana tanındı. 1919’da yürürlükten kaldırıldı” formunda konuştu.
Panelde Uğur Deniz Sökmen de, Birinci Cumhuriyet bayanı Perihan Balcı’yı anlattı.
İhlas Haber Ajansı / Vedat Yunus İkizoğlu – Son Dakika Haberleri
Doç. Dr. Elvin Yıldırım:
‘ Dizilerden değil de kitaplardan asıl tarihimizi öğrenmeliyiz’
KASTAMONU – Birinci Türk bayanı Mitingi aktiflikleri kapsamında düzenlenen panelde konuşan İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elvin Yıldırım, toplumsal medyada ve dizilerde Türk Tarihi’nin gerçek bir biçimde yansıtmadığını belirterek, Türk Tarihi’nin dizi yahut toplumsal medyadan değil de kitaplardan öğrenilmesi gerektiği söylemiş oldu.
Kastamonu’da 10 Aralık Birinci Türk Bayan Mitingi aktiflikleri kapsamında “Tarihte Türk hanımı” temalı panel düzenlendi. Kastamonu Valiliği, Kastamonu Belediyesi, Kastamonu Kültür ve Turizm Vilayet Müdürlüğü ile Kastamonu 10 Aralık Bayan Platformu Derneği işbirliğinde Halk Eğitim Merkezinde düzenlenen panelde konuşan İstanbul Aydın Üniversitesi Tarih Hekimi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elvin Yıldırım, toplumsal medyada ve dizilerde Türk Tarihi’nin gerçek bir biçimde yansıtmadığını belirterek, ötürüsıyla Türk Tarihi’nin dizi yahut toplumsal medya yerine kitaplardan öğrenilmesi gerektiğine dikkat çekti.
“Eski Türklerden Kadın” başlıklı konuşmasını yapan İstanbul Aydın Üniversitesi Tarih Hekimi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elvin Yıldırım ise, haberler e husus olan bayanların Türk hanımını yansıtmadığını söylemiş oldu.
Yıldırım, “Mondros Ateşkes Antlaşması’nın akabinde Kastamonu işgale uğramamasına karşın Mustafa Kemal Atatürk’ün tüm Türkiye’de Müdafaa-i Hukuk cemiyetlerinin kurulması ve işgallerin protesto edilmesi buyruğundan daha sonra Kastamonu’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin şubesinin kurulduğu biliyoruz. 10 Aralık 1919 yılında da Türk Tarihi’nde tahminen de birinci sefer bir bayan mitingini işgalleri protesto için gerçekleştirildiğine de tarih şahit oldu. bu biçimde bu protestolarda vazife almış tahminen de savaşa gitmiş, Ulusal Çaba’ya dayanak olmuş, şehit olmuş bütün analarımıza da burada hürmet ve rahmetle anıyoruz. Bu gelenek, 93 Harbi’nde başlayan bir gelenek, Türk hanımın yurt tutunduğumuz bu son toprakları düşmana teslim etmemek için canını ortaya koyacak biçimde gayret verdiğini biliyoruz. Son vakit içinderda toplumsal medyada, haberler de gördüğümüz üzücü haberin Türk hanımı yansıtmadığını aslında hepimiz biliyoruz. Bunlar olmasını asla kabul etmediğimiz haberler. Ancak biz tarihteki Türk bayanına baktığımız vakit onun faziletlerini, ne üzere özelliklerinin var olduğunu aslında Mustafa Kemal Atatürk’ün Gençliğe Hitabe’sinde ‘muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asil kanda mevcuttur’ kelamında bakılırsabiliyoruz. Tarihe baktığımız vakit bizde bir tarih şuurunun oluşması için atalarımızı ve analarımızı epey yeterli tanınmamız ve onların geçmişte yaptıkaları yanlışlar, doğrular ve kahramanlıkları bilmemiz gerekir. Aslında tarihi bir ders olarak değil de ömrün içerisinde geçmişten ders alarak bize geleceğe ışık tutmasından da ömrümüzün içerisine büsbütün katmamız gerektiğini düşünüyorum. Dizilerden değil de kitaplardan asıl tarihimizi öğrenecek fırsatı buluruz. Biz tarihimizi fazlaca yakın bir geçmişimize kadar Batılı oryantalistlerin yazdıkları yapıtlardan öğreniyorduk. Bu yapıtlarda biz Türk’ün barbar, hayvancılıkla uğraşan, başıboş gezen yığınlar, yağmacı bir topluluk olarak tarih ortasında anlatıldığını görüyoruz. Bunu söyleyen Batılılar Ortaçağ’ın ve Yeniçağ’ın başlarına kadar kendi bayanlarına, bilhassa 50 yaş üst bayanlara ‘cadı’ gözüyle bakıyorlardı. Üzerine basarak ezilmesi gereken bir haşere muamelesi yapıyorlardı. Bizi eleştiren, medeniyet dairesi içerisine sokmayan Batı toplumu kendi hanımına sadece bir doğurkanlık özelliği var olduğu için cadı yaftası yapıştırıyordu ve bayanların cadılığını ispat etmek için elini ve kolunu çiziyor, kanatıyor. Sanki kendi kendilerini güzelleştirebilecek mi diye deneyler yapıyordu, mahkemelerde yargılıyorlardı. Bunları tabiki de sinemalardan izlemiyoruz, tarihi kayıtları var. Ortaçağ Avrupa’sı bize bu biçimde bir portre çiziyor” dedi.
“Atatürk’ün Samsun’a çıkışıyla birlikte Kastamonu’da da takviye mitingleri düzenlenmiştir”
Yımaz, “Kastamonu Tarihi bir memleket, hem vilayet manasında birebir vakitte Katip Çelebi’nin Türkmen kuralı dediği bir vilayet bu vilayet. Ulusal Uğraş Devri’nde vilayeti öne çıkaran kimi konular oluyor. İşgale uğramaması, Anadolu’ya geçiş için İnebolu Sınırı’nın bir kapı görevini görmesi yani Anadolu’nun dışa açılan kapısının buradan olması. İstiklal Yolu diyoruz, İstiklal Yolu dememizin niçini de bu tarihi yolu bedelli kılan emniyetli oluşudur. Emniyetli oluşu iki biçimde izah edilebilir. Birincisi burada yaşayan Türk Milleti’nin devlete olan inanç ve bağlılığını kaybetmemiş olması ve isyanların olmaması ve önemli bir asayiş sorunu ile karşılaşmamış olması. Yolun tarihi güzergahının lojistik ve ikmale elverişli olması ile Ankara’ya yakın olması. Alışılmış durum bu biçimde olunca Kastamonu, Anadolu’ya geçenlerin birinci uğradığı yer oluyor. İnebolu’dan Kürecik ve Kalecik Sınırı üzerinden Ankara’ya geçilmesine İstiklal Yolu diyoruz. Biliyorsunuz ki Ankara’dan İzmir’e kadar ulaşan yol da Zafer Yolu oldu. İstiklal ve Zafer Yolu’nun tahminen bir bütün olarak kıymetlendirmek gerekebilir. İstanbul’dan Anadolu’ya geçenler buradan geçiyorlar. Lojistik, silah ve cephaneler resmi, gayriresmi yöntemlerle buradan geçiyor. Elçilik heyetleri buradan geçiyor. Her bir heyet buralardan geçerken hem konferanslar veriyor birebir vakitte vilayetlerin tenvir edilmesine katkıda bulunuyor tıpkı vakitte Ulusal Uğraş’ın Ulusal Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin teşkilatlanmasına yardımcı oluyor tıpkı vakitte dünyadan, İstanbul’dan da haberler veriyor. Alışılmış bütün bunların yapılabilmesi için kamuoyu oluşturulması gerekir. Bu kamuoyunu oluşturacak o günün medyası, basınımız 15 Haziran 1919 tarihinde Açıksöz Gazetemiz yayına başlıyor. Temsil heyetinin oluşmadığı, kongrelerin daha başlamadığı bir devirde bu gazetenin ortaya çıkması gazeteye başka bir paha katıyor. Kuralların güç olduğu bir devirde Hüsnü Açıksöz ve arkadaşları tarafını aşikâr ediyor ve Açıksöz Gazetesi’ni çıkartıyorlar. ötürüsıyla memleketin tenvir konusunda faaliyet yürütmek için Mustafa Kemal Paşa’nın da 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktıktan daha sonrasında Havza’ya geçince Anadolu’ya gönderdiği beyannamelerde yahut genelgelerde sesimizin duyurulmasını, mitinglerin tertip edilmesi ve İtilaf Devletlerinin temsilcilerine protesto telgrafları çekilmesi temennisi var. Bunu birinci başlatan vilayetlerden birisi Kastamonu. 13 tane miting yapılmış, 13 tane mitingin hepsi de bedelli. Kastamonu birinci mitingi 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgalinin çabucak sonraki günü Saman Pazarı dediğimiz, Nasrullah Camii’ne sırtımızı verdiğimiz vakit Kasaplar Çarşı’sının olduğu muhitte büyük bir miting yapılmış ve İzmir’in işgali telin edilmiş. Kastamonu işgale uğramamış ancak Maraş’ın işgalinden daha sonra bir daha Kastamonu’da miting yapılmış, Adana işgal edilmiş miting yapılmış; hatta İzmir’in işgalinden İzmir’in geri alınmasına kadar işgalin seneyi devriyelerinde mitingler yapılmış. Mitinglerin bir tanesi de var ki bizim bugün bir ortaya gelmemize vesile olan 10 Aralık Birinci Türk Bayan Mitingi. Bu mitingin özelliği nedir? Mitingi düzenleyenler, katılanlar ve konuşmacılar hanımlardır ve mitingin düzenlendiği yer hanımlara aittir. Onun için gerçekten duygulanmamak elde değil. Plansa bile bu biçimde bir mitingin yapılması güç. Muhatabı olan ve protesto ettikleri kimseler de İtilaf devletlerinin liderlerinin eşleri. ötürüsıyla bu miting, tarihe Birinci Türk Bayan Mitingi olarak geçen miting. Mitingin basında başka bir yeri var. Mitingin konuşma metinlerini biz bugün Açıksöz ve Kastamonu Gazetesi’nden öğreniyoruz. Mitingde konuşma yapan Zekiye Hanım’ın tam konuşma metnini, çekilen protesto telgraflarının tam metinlerinin hepsi o gün gazetede yayımlandığı için vilayetin Açıksöz tıpkı vakitte Kastamonu Gazetesi’nin neşriyatta olmasından faydalanıyoruz. Bir tarihçiyim, ötürüsıyla bunun bedelini fazlaca uygun bilenlerden birisiyim. Vilayetin yakın periyot tarihi için nazaranmediğimiz, bilemediğimiz ve bulamadığımız haber ve ayrıntıları en yeterli öğrendiğimiz yer bu gazetelerdir” diye konuştu.
“Meşrutiyet Devri’ndeki ıslahatlar Cumhuriyet yerini oluşturmuştur”
İzmir İktisat Üniversitesi Atatürk Prensipleri ve İnkılap Tarihi Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Elçin Yılmaz da, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk bayanı”nı anlattı. Yılmaz, “Osmanlı Devleti’nde toplum yapısı bildiğimiz biçimde teokratik yapıdadır. Yani dini kurallara nazaran düzenlenmiş bir devlet ve toplum yapısı var. Bu durum, hanımın da toplumdaki yerini berlirlemiş bir durum. Osmanlı Devleti’nde bayanlar erkeğin maddi bağımlılığı altında hayatını sürdürüyor. Örnek vermiş olursak, Başbakanlık Osmanlı arşivindeki birtakım dokümanlardan yola çıkarak edindiğim bilgilere nazaran İstanbul’da bir bayan kocası bile olsa ne sokakta ne de otomobilde gezebiliyor yahut bayan kocası ile bir görüşmede bir arada bulunamıyor. Tramvaylarda, vapurlarda erkekler ile bayanların kısmı bir perde ile ayrılıyor. Karınlar yanlarında kocaları bile olsa geç saatlerde dışarıda olmalarına müsaade verilmiyor. Tiyatrolarda roller ya erkekler ya da oynanabiliyor. Bir devir bayanların tiyatroya gitmesine müsaade verilse dahi bu muhakkak günlerle sonlandırılıyor. ötürüsıyla tüm bu yasaklar niçiniyle 20. yy’da hanımın dış görünüşü de bu asıllara göre belirlenmiş durumda. Bugün bile bu durumlar üzere emsal durumları yaşıyoruz. Örnek vermiş olursak Doğu’da hala kız çocuklarını okula göndermeyen aileler oluyor. Düşünün ki 1700’lü 1800’lü senelerda tabiki o dönemki zihniyet bu türlü. Her ne kadar öğretim mecburiliği konmuş olsa da kız öğrenciler okul ömründen uzak bir ömür sürdürüyorlar. Bilhassa Meşrutiyet Devri kız öğrencilerin tahsili açısından fazlaca değerli. örneğin bu vakitte kız öğretmen okulları açılıyor. Rüştiye dediğimiz ortaokula daha fazla kız öğrenci gitmeye başlıyor. Zira bir bakıyorlar ortaokuldan daha sonra yükseköğretim görme fırsatları var. Albulhamid Devri’nde kurulan bilhassa ‘Kız Öğretmen Okulları’ Mustafa Kemal Atatürk’e çabucak sonrasında gerçekleştireceği ıslahatlarda öğretmen kuşağının yetiştirilmesini sağlıyor. Tarihte daima bir niye sonuç bağı var. Tanzimat Devri’ni eleştirebiliriz, her ne kadar Tanzimat Devri’ni eleştirsek de tahminen Tanzimat Periyodu gerçekleşmeseydi ıslahatları konuşamayacaktık. Meşrutiyet’i kendi içerisinde eleştirebiliriz ancak Meşrutiyet Devri’nde ki ıslahatlar Cumhuriyet yerini oluşturmuştur. Daima bu türlü bakmakta yarar vardır. Bilhassa Meşrutiyet Devri’nde 44’e yakın bayan mecmuası çıkartılmaya başlamış. Bayanlar kendi sıkıntılarını ve haklarını burada tartışmaya başlayacaklar. Bu manada da Meşrutiyet Periyodu nitekim de epey değerli. 1. Dünya Savaşı’nda erkekler cepheye gittiği için bayanlar savaşlarda faaliyet gösterdikleri için onlardan boşalan yerlere mecburen bayanlar hayata atılmak zorunda kalıyor. Hatta İtfaiye Örgütü üzere bir örgüt kurarak bayanlar sokakları temizlemekle bakılırsavlendiriliyorlar. 1917 yılında fazlaca kıymetli bir aile kararnamesi ile evlilik yasal bir çerçeveye bağlandı, bayan isteğine bağlı olarak tek eşlilik, boşanma hakkı bayana tanındı. 1919’da yürürlükten kaldırıldı” formunda konuştu.
Panelde Uğur Deniz Sökmen de, Birinci Cumhuriyet bayanı Perihan Balcı’yı anlattı.
İhlas Haber Ajansı / Vedat Yunus İkizoğlu – Son Dakika Haberleri